Aktualności

Projekt „Przeciwdziałanie ukraińskiemu kryzysowi uchodźczemu w Polsce poprzez poprawę dialogu społecznego i współpracy”, którego liderem jest Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Miedziowego w Lublinie, jest rozszerzeniem projektu "Poprawa dialogu społecznego i współpracy w Polsce" realizowanego w latach ubiegłych.

Projekt ma na celu implementacje silnej norweskiej tradycji trójstronnego dialogu społecznego i doświadczenia w łączeniu pracowników, pracodawców i przedstawicieli rządów dla rozwiązania obecnego problemu społecznego – napływu uchodźców z Ukrainy do Polski. Projekt ma na celu:

• Wzmocnienie dialogu społecznego i współpracy trójstronnej poprzez przekazywanie norweskich najlepszych praktyk w zakresie środków służących rozwiązaniu kryzysu związanego z uchodźcami ukraińskimi w Polsce.
• Zwiększenie zaufania między partnerami społecznymi, w tym między rządem, co zaowocuje lepszą polityką integracyjną.
• Budowanie zdolności partnerów społecznych do angażowania się w trójstronny dialog społeczny, który doprowadzi do poprawy przemysłu, stosunków oraz spójności gospodarczej i społecznej.
• Zwiększenie liczby ukraińskich uchodźców świadomych swoich praw i obowiązków jako pracowników.
• Włączenie najlepszych praktyk norweskich do krajowych warsztatów i szkoleń w Polsce oraz podnoszenie świadomości partnerów społecznych, w szczególności na temat praw i obowiązków ukraińskich uchodźców jako pracowników.

Warto po pierwsze przybliżyć czytelnikom, czym są tzw. fundusze norweskie będące źródłem finansowania projektu. 

Głównym celem funduszy EOG (funduszy Europejskiego Obszaru Gospodarczego) i funduszy norweskich jest zmniejszanie różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie EOG oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem. W zamian za udzielaną pomoc finansową, państwa-darczyńcy korzystają z dostępu do rynku wewnętrznego UE, mimo że nie są jej członkami.

 W III edycji Funduszy (lata 2014- 2021), Polska z alokacją brutto 809,3 milionów euro (z łącznej puli ponad 2,8 miliarda euro), podobnie jak w poprzednich edycjach, stała się największym beneficjentem tych środków.

Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy są formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Islandię, Norwegię i Liechtenstein nowym członkom UE – kilkunastu państwom Europy Środkowej i Południowej oraz krajom bałtyckim.

Programy w ramach III edycji Funduszy norweskich i EOG będą wdrażane do 2024 r. Wyjątek stanowi  Fundusz Współpracy Dwustronnej, który będzie wdrażany do 30 kwietnia 2025 r.

Za koordynację wdrażania Funduszy norweskich i EOG w Polsce odpowiada Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR), pełniące rolę tzw. Krajowego Punktu Kontaktowego (KPK) dla Funduszy norweskich i EOG. Jako KPK, MFiPR prowadzi stałą współpracę z Biurem Mechanizmów Finansowych w Brukseli. Poszczególne programy III edycji Funduszy są wdrażane przez polskie instytucje publiczne. Wyjątek stanowią obszary „Społeczeństwo obywatelskie” oraz „Dialog społeczny – godna praca”, które  są zarządzane przez darczyńców (odpowiednio przez Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli oraz Innovation Norway).   Dla pełnego obrazu sytuacji można dodać, że od 2021 r. Węgry nie uczestniczą w III edycji Funduszy Norweskich i EOG ze względu na niemożność wynegocjowania umowy z rządem w Budapeszcie.

Kolejna kwestia to pytanie, jakiego rodzaju doświadczenia i praktyki obecne w Norwegii mogą być pomocne w “zarządzaniu” tą szczególną sytuacją związaną z szeroką obecnością obywateli Ukrainy na Polskim rynku pracy? Można zacząć optymistycznie: Badania pokazują, że obywatele Ukrainy, którzy opuścili kraj ze względu na rosyjską agresję szybciej znaleźli swoje miejsce na rynku pracy niż wcześniejsze grupy uchodźców. Pokazują to zarówno badania OECD (What we know about the skills and early labour market outcomes of refugees from Ukraine, 2023) jak i Eurofund (Promoting social cohesion and convergence. Barriers to employment of displaced Ukrainians, 2023) . To samo w sobie jest bardzo dobrym dobrym i optymistycznym zjawiskiem. Nie oznacza to jednak, że nie ma obszarów, w których nie potrzebne są działania. Należy:

- zwiększyć wsparcie obywateli Ukrainy w dostępie do bezpłatnej i dobrej jakości nauki języka polskiego

- zwiększyć poziom ich wiedzy o prawach i obowiązkach pracowniczych

- aby w pełni wykorzystać ich kwalifikacje i kompetencję zwiększyć wsparcie w zakresie ich walidacji

- ponieważ większość osób, które opuściły Ukrainę, to kobiety z dziećmi kluczowe jest zwiększenie dostępu do instytucjonalnej opieki nad dziećmi

Można by długo wymieniać kolejne obszary. Kluczowe jest jednak, aby działania podejmowane przez władzę publiczną (rząd, samorządy) były konsultowane z partnerami społecznymi: związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców. I właśnie w tym obszarze widzenia potrzeby budowania mechanizmów wzajemnej wymiany informacji, pozyskiwania i wykorzystywania doświadczeń zarówno związków zawodowych jak I pracodawców przez rząd i samorządy pojawia nam się odniesienie do modelu norweskiego.

Nie ma co ukrywać – kopiowanie doświadczeń nie jest zadaniem prostym, gdyż modele stosunków przemysłowych opierają się nie tylko na regułach prawnych ale trudniejszych do skopiowania niepisanych zasadach i tradycjach. Model norweski w dużej mierze opiera się na zaufaniu. Oparcie go o ten element wzajemnych relacji nie spadło Norwegom z nieba ale było wynikiem stopniowego nauczenia się jak otwarcie przedstawiać swoje racje, tak aby nie zapominać o racjach drugiej strony. Jak już podkreśliliśmy obszarów w których potrzebny jest dialog w związku z obecną sytuacją na polskim rynku pracy i obecnością na nim obywateli Ukrainy jest wiele. Zadaniem tego projektu jest zarysowanie zaleceń dla dialogu trójstronnego (Rada Dialogu Społecznego, Wojewódzkie Rady Dialogu Społecznego) jak i dwustronnego jak lepiej włączyć partnerów społecznych w ten proces.